Menopoz, kelime anlamı olarak aylık adet kanamalarının doğal yolla bitmesi demektir. Bu süre içinde yumurtalıklar, iki kadınlık hormonu olan östrojen ve progesteron salınmasını yavaşlatır ve bir süre sonra da üretimini durdurur. Bir sene boyunca adet görülmemesi durumu menopoz olarak tanımlanmaktadır.
Bazı kadınlar aylık adet kanamalarının bitmesi dışında, menopozu herhangi bir bulgu olmadan geçirirler. Diğer bazı kadınlarda ise östrojen düşüklüğü sıcak basmaları, terleme gibi fiziksel değişikliklere neden olur. Bu kısa dönemde ortaya çıkan değişiklikler orta derecede veya ciddi düzeyde olabilir ve bazen de uykusuzluk, anksiyete (sinirlilik) veya depresyona sebebiyet verebilir. Bu tarz hissedilen değişikliklere ek olarak vücutta farkına varılamayan değişiklikler de oluşmaktadır ki bunlar, osteoporoz ve kalp hastalıkları gibi gelecekteki sağlık ve yaşam kalitesini etkileyecek ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
Menopoz’a Girme Yaşı
Östrojen düşüklüğünün en erken göstergeleri düzensiz ve miktarı değişken adet kanamalarıdır. Menopoza girişi etkileyen en önemli faktörler kalıtım ve ırktır. Yedi Güneydoğu Asya ülkesinde gerçekleştirilen bir araştırma ile menopoz yaşı ortalama 51 olarak belirlenirken, Türkiye’de bu ortalama 45-47’ye kadar düşmektedir. Bununla beraber 30’lu yaşların ortalarında “erken”, 50’lili yaşların ortalarında ise “geç” olarak da görülebilir. Siyah ırk kadınları beyaz kadınlara göre iki yıl erken menopoza girmektedirler ve doğum sayısının fazla olması da menopoz ile tanışmayı geciktirmektedir. Menopoza girme yaşını belirleyen bir diğer unsur da kadının kendi annesinin,teyzesinin menopoza girme yaşıdır.
Menopozdaki Laboratuvar Değişikleri Nedir?
Menopoz şikayetleri olan kadınlar doktora başvurdukları zaman menopozun kesin tanısı koymak için bazı kan tahlilleri uygulanır.Menopozda yumurtalıkların yaşlanması ile birlikte östrojen üretilmesinin azalması hipotalamustaki negatif feed-back mekanizmayı etkiler ve sonuçta zaman içinde önce FSH, daha sonra da LH yükselir ve sonuç olarak bu dönemde adet bozuklukları görülebilir.Laboratuvarda gözlenen hormonal değişiklikler;
FSH 10-20 kat artar
LH 3 kat artar,
Östradiol 5-10 kat azalır,
Andrastenedion 1 / 3 – 1 / 2 kat azalır
Testesteron hafif azalır,
MENOPOZDAN SONRA VÜCUTTA OLUŞAN DEĞİŞİKLİKLER
Menopoza girdikten sonra kadın vücudunda dış görünüş olarak ve bazı iç organlarda çeşitli değişiklikler meydana gelir. Bu değişikliklerin bazıları yaşın ilerlemesi ile ilgiliyken çoğunluğunda değişen hormon seviyeleri önemli bir faktördür. Özellikler östrojen hormonunun menopoza girdikten sonra azalması vücutta önemli değişikliklere neden olur aynı şekilde androjenler (testosteron) ve progesteron hormonunun azalması da etkilidir.
Menopozda olan hormonal değişimlere bağlı bir çok dokuda atrofi gelişir. Atrofi bir oganda küçülme, incelme anlamlarına gelir. Bazı dokularda elastikiyet kaybı oluşur.
Menopoz sonrası kadın cinsel organlarında oluşan değişiklikler:
– Vulvada yani vajina dış kısmında bulunan büyük ve küçük dudaklar, klitoris gibi organlarda atrofi, küçülme meydana gelir. Buralarda cilt altında bulunan yağ dokusu azalır.
– Büyük dudaklar (labium majus) ve küçük dudaklar (iç dudaklar, labium minus) küçülür.
– Klitoris küçülür.
– Pubik bölgede bulunan kıllar azalır.
– Vajina giriş kısmı zamanla biraz daralabilir, esnekliği azalır.
– Vajina içerisindeki epitel tabakası incelir.
– Vajinanın esenekliği azalır, içerisinde görülen katlantılar (rugalar) azalır.
– Vajinanın kayganlığı azalır, bu nedenle ilişki sırasında yanma, ağrı, ufak kanamalar meydana gelebilir.
– Vajinanın rengi soluklaşır.
– Rahim ağzı (serviks) ve rahim (uterus) menopoz sonrasında boyut olarak küçülür.
– Rahim iç tabakasının kalınlığı (endometrium) azalır. Menopoz sonrasında ultrasonda bu tabakanın 5 mm’den kalın görülmesi anormal kabul edilir.
– Yumurtalıklar (over) küçülür, ultrason ile zor görülebilir hale gelirler.
İdrar yolları ile ilgili değişiklikler:
– Mesane (idrar torbası) esnekliği azalır, bu nedenle gece sık sık idrara çıkma, idrar kaçırma gibi şikayetler meydana gelebilir.
– Üretrada meydana gelen atrofi nedeniyle idrar yaparken yanma meydana gelebilir.
Memelerde oluşan değişiklikler:
– Memelerde küçülme ve sarkma meydana gelir.
– Meme başı küçülür.
– Memelerin erektil (sertleşme) özellikleri kaybolur.
Ciltte meydana gelen değişiklikler:
– Deride kırışıklıklar meydana gelir.
– Derinin kalınlığı azalır.
– Derinin esnekliği azalır.
– Saçlarda azalma meydana gelir.
– Koltuk altı tüylerinde azalma meydana gelir.
– Yüzdeki tüylerde artma meydana gelir.
Kemik ve iskelet sistemi ile ilgili değişiklikler:
– Kemik erimesi (osteoporoz) zamanla oluşur.
– Boyda kısalma izlenir.
– Kamburluk meydana gelebilir.
– Omurganın bel kısmında öne doğru olan eğrilik (lordoz) azalır.
Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve spor, sigara alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durmak, düzenli uyku hayatın her döneminde olduğu gibi menopoz sonrasında da vücudun daha sağlıklı ve formda olmasını sağlar.