Doğumu takiben bebeği besleme telaşı başlar. Genelde süt salınımı az miktarda da olsa doğum ile birlikte başlar. Bu ilk gelen süte Kolostrum (ilk ağız) denir. Sarı yeşil renkli bir sıvıdır. İlk iki gün boyunca salgılanmaya devam eder. Yenidoğanın beslenmesinde çok kıymetlidir. Daha sonraki günlerde normal süt yapısında ve miktarı giderek artan şekilde salgılanma devam eder.
Anne sütü mineral ve proteinden çok zengindir. Şeker ve yağ içeriği ise yenidoğan için ideal miktarda dengelidir. Ayrıca Kolostrumda daha da fazla olmak üzere antikor dediğimiz koruyucuları içerir . Bunlar özellikle yeni doğan bebeği barsak enfeksiyonlarından korur.Bu antikorlar hiçbir mamanın içeriğinde bulunmamaktadır.
Doğum yapan kadın , günde yaklaşık 600 cc süt üretebilir. ANNE SÜTÜ yenidoğan bebek için tek başına İDEALDİR.
Anne sütü ile beslenen bir bebeğe ek olarak sadece D vitamini tavsiye edilir.
Anne sütüyle beslenen bebek annenin yediği içtiği bütün gıdalardan alır. Aynı şekilde annenin kullandığı ilaçlardan da etkilenebilir. Başlangıçta anne sütü yetersiz olabilir. Fakat emzirmeye devam ettikçe miktar yeterli hale gelir. Meme operasyonu yaptıran anneler farklı problemler ile karşılaşabilir.
Bol sıvı almak yeterli ve dengeli beslenmek,uyku ve istirahate önem vermek süt miktarının artmasını sağlar.
Doğumdan 6-8 hafta sonra başlayan eksersizler, süt verimini azaltmaz.
Emziren annelerin yumurtalıklarından yumurta yapımı, herzaman engellenmediği için , doğumdan 6 hafta sonra yapılan kontrollerde aile planlaması konusu gündeme gelmelidir.
Bazı anneler emzirme dönemi boyunca 8-12 ay regl olmazken bazı anneler ise 2. Aydan itibaren düzenli regl olurlar.
Meme başı çatlak oluşmamış ise , emzirmeden önce ve sonra su ile temizlemek, yerinde olur. Emzirme 2.5 -4 saatte bir heriki memeyi 15-20 dakika süreyle yapılmalıdır. Meme başı çatlaklarının oluşmasının en büyük nedeni sık ve uzun süreli emzirmedir. Meme başının tamamı bebeğin ağzında olacak şekilde emzirmeye çalışılmalıdır. Meme başının kurumaması için emzirmeden sonra nemlendirici kremler kullanılmalıdır.
MEME İLTİHABI
Süt gelmesini takiben memede ilk 24 saatte gerginlik, ağrı ve ateş görülebilir. Buna SÜT ATEŞİ diyoruz. Meme boşalmasıyla birlikte bu durum düzelir. Fakat MASTİT dediğimiz meme iltihabı, genelikle tek taraflıdır. Lohusalığın her döneminde karşımıza çıkabilir. Başlangıçta yüksek ateş ve titreme görülür, sonra meme sertleşir, ağrı takip eder. Mutlaka Doktorun görmesi gerekir. Erken önlem alınırsa abseleşme önlenebilir. Meme Absesi oluşur ise, tedavisi absenin cerrahi olarak boşaltılmasıdır.
EMZİRME DÖNEMİNDE BESLENME
Emzirme, bebeğin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için en uygun beslenme şeklidir. Anne ve bebeğin sağlığında hem biyolojik hem de psikolojik çok önemli bir etkiye sahiptir.
Anne bebeğini kucağına aldıktan sonra dikkati bebeğin bakımı ve sağlıklı büyümesine kaydığı için, kendi beslenmesi ile ilgili konuları gebeliğinde olduğu kadar takip edemeyebilir. Ancak unutulmamalıdır ki, bebek ilk aylarda sadece anne sütü ile beslenecektir. Gerek duyduğu tüm besinleri anne sütünden alacaktır. Anne sütünün üstün besleyici özelliklerinin yanı sıra içerdiği koruyucu maddeler bebeğin sağlığı için son derece önemlidir. Hastalıklardan koruyan antikor adı verilen bu koruyucu maddeler hiçbir mamada bulunmamaktadır.
Emzirme döneminde enerji ve besin öğeleri ihtiyacı gebelikte olduğundan daha fazladır. Anne gebelikte iyi beslenmiş ise, ihtiyaçlarını kısmen karşılayabilecek yağ deposuna sahiptir.
Bu yağ deposunun kullanılması ile doğumu izleyen ilk haftalarda anne kilo kaybeder.
Emzirme döneminde süt üretimi için gerekli olan enerji iki kaynaktan sağlanır:
• Gebelikte vücut yağı olarak depolanan enerji
• Besin gruplarından gelen enerji
Süt veren kadın hem kendi vücudundaki besin öğeleri depolarını dengede tutmak, hem de ürettiği sütün karşılığı olan enerji, protein, mineral ve vitaminleri almak için yeterli ve dengeli beslenmelidir.
EMZİRME DÖNEMİNDE ENERJİ VE BESİN ÖĞELERİ İHTİYACI:
• Sütü ile bebeğin ihtiyacını tamamen karşılayan bir anne, günde ortalama 700- 800 ml. süt üretir. Bunun için günde 750- 800 kcal ek kalori gereklidir. Bunun 500 kcal besinlerle alınırken, 250 kcal si gebelikte kazanılan depolardan karşılanır.
• Yeterli düzeyde anne sütü üretimi için yeterli miktarda sıvı alınmalıdır. Günde en az 8-12 bardak sıvı tüketilmelidir.
• Emzirme döneminde suyun yanı sıra besin değeri yüksek ( süt, ayran, taze sıkılmış meyve suyu , doğal maden suyu ) gibi içecekler tercih edilmelidir. Bu içecekler anne sütünün verimliliğini arttırır. Süt kalsiyum yönünden, meyve suları C vitamini bakımından zengindir.
• Emzirme döneminde zayıflama diyeti yapılmamalıdır ! Bu dönemde enerji alımı ihtiyaçları karşılama amaçlı 1800 kilokalorinin altında olmamalıdır. Aylık 1,5-2 kilo verecek şekilde bir program düzenlenebilinir.
• Soğan, sarımsak, karnabahar, brokoli, kurubaklagiller, kabak, acı baharatlar anne sütünün tadını değiştirebilir. Bu durum bazı bebeklerde huzursuzluk ( gaz oluşması, emmeyi reddetme ) yaparken, bazıları hiç fark etmeyebilir.
EMZİREN KADINLAR İÇİN GEREKLİ GÜNLÜK BESİN MİKTARI:
Bebeklerinizi ilk 6 ay boyunca sadece anne sütü ile besleyebilirsiniz. Sağlıklı ve dengeli beslendiğiniz sürece ilk 6 ay bebeğin suya dahi ihtiyacı olmayacaktır.
Beslenmenizde bulunması gerekenler.
Süt -yoğurt: 2-3 su bardağı
Peynir :2-3 kibrit kutusu
Et :3 porsiyon
Yumurta :1-2 tane
Sebze- meyva : 5-6 porsiyon
Baklagiller :1 porsiyon
Tahıl : tam buğday ekmeği 3-4 dilim